VENEZUELA THIÊN ĐƯỜNG HẠNH PHÚC VÀNG ĐEN VÀ ĐỒNG BẠC VEF

(*) Tỷ giá đồng US Dollar / Venezuelan Bolivar (VEF) hiện nay là vô giá trị. Tuy nhiên, dù bất kể cái gì vô giá trị thì cũng có cái neo để tính và giá 1 USD hiện nay đổi chác ra được 6,2840 VEF. Giá chợ đen có khi cao gấp đôi giá chính thức. Kinh nghiệm cho thấy, quốc gia nào hễ càng "chống đô la hóa" thì càng rơi vào vực sâu của tỷ giá. Xem hình tỷ giá USD / VEF biến dạng theo hình bậc thang rất hy hữu hiếm thấy trên thế giới của đồng bạc xứ thiên đường XHCN của Venezuela.

VENEZUELA THIÊN ĐƯỜNG HẠNH PHÚC VÀNG ĐEN VÀ ĐỒNG BẠC VEF

Kể từ khi Hugo Chavez tạ thế qua đời vào vào ngày 05/03/2013, giới phân tích giật mình lật lại hồ sơ "nền kinh tế thị trường định hướng XHCN" tại quốc gia Venezuela nổi tiếng giàu tài nguyên, đặc biệt là "đặc sản vàng đen" được cho lớn thứ 4 trên thế giới, trước ấy, khoảng 10 năm trước Venezuela xếp thứ hai trên thế về trữ lượng dầu thô.

Trước hết Venezuela là quốc gia bị xếp hạng thứ 132, là quốc gia kém cạnh tranh nhất trên thế giới trong số 144 nước được xếp hạng của báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới. Vì theo mô hình kinh tế tập trung kiểu XHCN như một quốc gia tại Đông Nam Á là VN đang áp dụng.

Những cái nhất của Venezuela mà Mỹ quốc phải ghen tỵ đó là giá bán xăng dầu rẻ hơn nước lã. Cụ thể, giá xăng ở Venezuela vẫn không đổi trong nhiều năm nay, ở mức 0,02 USD / lít. Mức bán xăng lẻ thấp thấp là 0,01 USD / lít trong tháng 06/2013, tương ứng với 500 VND theo tỷ giá thời ấy. Mức cao nhất chỉ có 0,14 USD / lít vào tháng 12/1998 khi Hugo Chavez chuẩn bị lên cầm quyền.

Đồng bạc Venezuelan Bolivar (VEF) có lẽ xếp sau đồng Zimbabwean Dollar (ZWD) có biểu đồ bạc thang vì trượt gia nặng so với chính nó. Cụ thể trong tháng Giêng năm 1989 thì chỉ cần 0,05 VEF là đổi ra 1 USD thì bây giờ phải tới 6,2840 VEB mới đổi ra 1 USD ta rút gọn lại là 6,29 VEF = 1 USD. Đó là sự mất giá kinh hoàng nhất.

Hiện nay ít ai chú rằng, sản lượng khai thác dầu thô tại Venezuela vẫn không đổi ở 2,7 triệu thùng mỗi ngày, và có nhiều con số thống kê khác nhau. Con số này do các tay buôn lậu dầu thô từ các tập đoàn dầu của TQ như công ty năng lượng lớn là PetroChina (CNPC), Sinopec, CNOOC tiết lộ khi họ bán dầu lại cho các tổ hợp dầu khí Exxon Mobil (Dow Jones: XOM), Chevron Corp (Dow Jones: CVX),.. lọc thành phẩm xăng dầu. Vì dầu thô của Venezuela nặng và chua lên rất khó lọc và chế phẩm. Các công ty TQ chưa có đủ khả năng lọc, hoặc lọc ra rất tốn kém. Tuy nhiên, theo thống kê của Exxon Mobil cho thấy, mỗi ngày Venezuela chỉ hút lên chỉ khoảng 2,5 triệu thùng dầu thô mà thôi.

Điều khôi hài, dù nhiều tài nguyên như vậy, nhưng Venezuela lại là quốc gia có thành tích vỡ nợ nhiều nhất hơn cả Argentina, tính trung bình hễ cứ 8,5 năm trong vòng 35 năm trở lại thì xứ này vỡ nợ một lần. Lần vỡ nợ công khai gần nhất là vào năm 2004.

Điều hiếm có, Venezuela là quốc gia đi vay bằng đồng USD và trả nợ bằng dầu thô chứ không trả nợ bằng đồng USD. Hiện nay mỗi ngày Venezuela trả nợ khoảng 500 ngàn thùng dầu thô cho các chủ nợ, chủ yếu là các nước "xã hội chủ nghĩa" với nhau, mà chủ nợ chính là TQ, vì Venezuela nợ TQ đến 50 tỷ USD, và khôi hài là khi mắc nợ như vậy, TQ ấn định mức giá khoảng 90 USD / thùng dầu phải trả trong kỳ hạn họ ấn định, nếu giá dầu thô tăng ở trên 100 USD / thùng thì phần lời đến từ TQ. Khỗn nỗi TQ hiện nay bị lỗ lã nặng nề gấp 3 lần khi phải nhận giá dầu mà Venezuela trả mỗi ngày chỉ có giá thực tế là dưới 30 USD chứ chả được giá 36,46 USD như hiện nay bán theo giá dầu thô WTI Crude Oil - Nymex tại Bắc Mỹ đang tăng lại sau khi rơi xuống 34,25 USD / thùng vài hôm trước.

Venezuela là nước xuất khẩu lớn nhất thứ 10, rồi thứ 5, tùy theo mức nợ cao thấp mà họ bơm thêm dầu trả nợ. Nền kinh tế và ngân sách xứ này phụ thuộc vào dầu thô chiếm đến 90 - 96% của tổng kim ngạch xuất khẩu và quốc gia này không thể tự sản xuất được một thứ gì cho lĩnh vực tiêu dùng nội địa của họ.

Hệ thống giao thông vận chuyển cực kỳ lạc hậu, vì bán bao nhiêu dầu thì tài trợ ru ngủ người dân bằng việc bán xăng dầu giá rẻ, vì tin rằng tầng lớp dân chúng sẽ bảo vệ chế độ vĩnh cửu. Lãnh đạo đi đâu, nhìn đâu cũng thấy kẻ thù, dù giá dầu cho không và chia chác cho dân chúng. Thực tế, các lãnh đạo chóp bu Venezuela mới là những lái buôn dầu và giàu sụ.

Vì là quốc gia xuất khẩu dầu chiếm tỷ trọng cao giống như Nga và nhiều nước khác, nên Venezuela không bị nhập siêu trong kinh tế, vì chỉ có đào và hút dầu đem bán thì lấy gì mà nhập siêu.

Venezuela là quốc gia có tỷ lệ lạm phát cao nhất nhì thế giới, dù chỉ bán dầu như vậy nhưng dự trữ ngoại tệ bằng đồng USD là rất thấp, hiện nay chỉ có 14 tỷ USD trong ngân khố, nhưng dự trữ vàng rất lớn, tính đến hết quý thứ ba của năm 2015 thì dự trữ vàng lên đến 361 tấn vàng, vì suốt ngày lo sợ Mỹ "âm mưu lật đổ" như các nước xã hội chủ nghĩa khác, khiến xứ này chuyển sang tích trữ vàng nhiều hơn tích trữ USD.

Hiện nay, giấy bạc, và trái phiếu do chính quyền Caracas của Tổng thống Nicolás Maduro phát hành mới thất cử là vô giá trị, tức là trái phiếu rác. Và các khoản nợ bí ẩn cao thấp của Venezuela tùy theo cường độ bơm dầu ra để trả nợ mỗi ngày.

Phương Thơ, Morgan Stanley (NYSE: MS)