Cơ chế tỷ giá mới có thực sự “mới”?
Một cơ chế tỷ giá linh hoạt hoàn toàn phải là do thị trường tự
điều tiết. Trong khi đó, chính sách tỷ giá của NHNN tuy là “thả nổi có kiểm
soát” nhưng thiên về kiểm soát hơn là thả nổi – tức là về bản chất cũng không
khác gì so với trước đây.
- Cơ chế điều hành tỷ giá mới: NHNN đã tham vấn ý kiến chuyên gia và TCTD
- Cơ sở mơ hồ khiến cách tính tỷ giá mới rất khó minh bạch
- Mở thị trường phái sinh tỷ giá, “chợ” ngoại hối thêm sinh động
Từ 4/1/2016, NHNN đã thực hiện điều hành chính sách tỷ giá theo
cơ chế mới - tỷ giá trung tâm. Tỷ giá này sẽ biến động theo ngày, là
cơ sở để các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được phép thực
hiện hoạt động kinh doanh, cung ứng dịch vụ ngoại hối xác định tỷ giá mua, tỷ
giá bán của Đồng Việt Nam (VND) với Đô la Mỹ (USD).
Cơ chế mới và "máy bay qua
vùng nhiễu động"
Trao
đổi với chúng tôi, chuyên gia kinh tế, TS. Vũ Đình Ánh cho biết nhiều năm qua,
NHNN thực hiện chính sách “neo” tỷ giá, trong năm nếu có biến động sẽ điều
chỉnh 1-2%, ổn định tỷ giá và thị trường ngoại hối, góp phần ổn định kinh tế vĩ
mô.
Theo cơ
chế mới, tỷ giá trung tâm biến động hằng ngày có thể tăng, giảm, còn trước đó
một khi đã điều chỉnh, tỷ giá thường theo hướng đi lên. Cách xác định tỷ giá
trung tâm chịu nhiều yếu tố, vì thế rất khó để dự đoán và tỷ giá cũng khó có
thể biến động nhiều.
Chuyên
gia so sánh, trước đây, NHNN điều hành tỷ giá giống như phi công điều khiển máy
bay, đến một độ cao nào đó sẽ chuyển sang chế độ lái tự động. Còn cho đến nay,
cơ chế đã khác, điều hành tỷ giá giống như điều khiển máy bay băng qua vùng
thời tiết bị nhiễu động. Mức độ căng thẳng đến đâu và người phi công cần xử lý
như thế nào thì còn phải phụ thuộc vào mức độ nhiễu động của thời tiết.
Trong
khi đó, TS. Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Nghiên cứu của Chương trình Giảng dạy
Kinh tế Fulbright đánh giá, về bản chất, chính sách tỷ giá mới ban hành không
thực sự mới, vì thực chất là NHNN vẫn là “người cầm trịch” xác định tỷ giá hối
đoái trung tâm, và biên độ dao động đối với các NHTM vẫn là +/-3%.
Ngoài
ra, cơ chế này vẫn chưa thực sự minh bạch. Theo NHNN, tỷ giá trung tâm được xác
định trên 3 yếu tố: tham chiếu diễn biến tỷ giá bình quân gia quyền trên thị
trường ngoại tệ liên ngân hàng, diễn biến tỷ giá trên thị trường quốc tế của
một số đồng tiền của các nước có quan hệ thương mại và đầu tư lớn với Việt Nam
và các cân đối kinh tế vĩ mô, tiền tệ, phù hợp với mục tiêu chính sách tiền tệ
của NHNN.
Theo
NHNN, cơ quan này dựa trên đồng tiền của 8 quốc gia, vùng lãnh thổ để xác định
tỷ giá trung tâm nhưng không nói rõ cách tính. Bên cạnh đó, các cân đối kinh tế
vĩ mô, tiền tệ cũng là một biến số khó xác định. Do vậy, nhà đầu tư sẽ không
chỉ buộc phải quan sát thị trường mà còn phải phán đoán động thái của NHNN.
Nếu
NHNN thực sự muốn cơ chế “mới” có tác dụng tích cực thì phải minh bạch ba yếu
tố nói trên, có hệ thống thông tin thống kê cập nhật và công bố chính thức để
thị trường chủ động nắm bắt thông tin và phòng vệ rủi ro. Ngược lại, nếu thông
tin cơ sở không minh bạch, chỉ dựa vào chủ quan “phù hợp mục tiêu chính sách
tiền tệ” của NHNN thì dễ gây ra bất định, dẫn đến những phản ứng gây hệ lụy khó
lường trong tương lai.
Thả nổi có kiểm soát hay là kiểm soát hơn thả nổi?
Một
điểm đáng chú ý khác, cùng với biện pháp xác định tỷ giá trung tâm, NHNN có
thêm công cụ phái sinh trong giao dịch với các ngân hàng thương mại. Cụ thể,
trước đây, NHNN chỉ sử dụng nghiệp vụ giao ngay trong giao dịch ngoại tệ với
ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, với cơ chế mới, NHNN sử dụng cả công cụ phái
sinh đảm bảo nguồn cung ngoại tệ cho các ngân hàng thương mại và cũng thông qua
đó gửi thông điệp tỷ giá tới thị trường.
NHNN
cho biết cơ quan này bán ngoại tệ phái sinh kỳ hạn 3 tháng cho các tổ chức tín
dụng với giá cao hơn 1% so với tỷ giá hối đoái tại thời điểm 31/12/2015. Điều
này có nghĩa, cam kết chính của NHNN cho thấy tỷ giá sẽ linh hoạt hơn nhưng
ngầm ẩn vẫn bị kiểm soát trong “vòng kim cô” - không được phá giá quá 1% trong
3 tháng đầu năm nay. Và như vậy, cơ chế mới cũng chưa thực sự linh hoạt.
Theo
TS. Vũ Thành Tự Anh, một cơ chế tỷ giá linh hoạt hoàn toàn phải là do thị
trường tự điều tiết. Trong khi đó, chính sách tỷ giá của NHNN tuy được phát
biểu là “thả nổi có kiểm soát” nhưng thiên về kiểm soát hơn là thả nổi – tức là
về bản chất cũng không khác gì so với trước đây.
Vậy chính sách mới này sẽ tác động thế nào đến các chỉ số kinh
tế vĩ mô? Theo ông Tự Anh, động thái của NHNN cho thấy mục tiêu hàng đầu trong
chính sách tiền tệ của NHNN là phải “giữ” tỷ giá ổn định và lạm phát thấp,
thậm chí bất chấp diễn biến của thị trường và ảnh hưởng tiêu cực tới năng lực
cạnh tranh. Vì nếu để tiền đồng mất giá, tuy sẽ hỗ trợ xuất khẩu nhưng khi ấy
hàng hóa nhập khẩu sẽ trở nên đắt đỏ hơn. Đây là điều mà NHNN không mong muốn.
Thêm
nữa, khi NHNN và những cơ quan quản lý thị trường tài chính muốn tạo ra sự sống
động cho thị trường tài sản, đặc biệt thị trường chứng khoán và bất động sản,
thì hiển nhiên sẽ muốn giữ lãi suất ở mức thấp. Trong khi đó, nếu để tiền đồng
mất giá thì lãi suất không thể thấp được. Nói tóm lại, những động thái của NHNN
đều hướng đến mục tiêu lãi suất thấp, lạm phát thấp và tỷ giá ổn định.
Dự báo
năm 2016, về tổng thể vĩ mô, TS. Vũ Thành Tự Anh cho biết nếu giá các hàng hóa
cơ bản như xăng dầu, lương thực, đồng thiếc, than, cao su …vẫn tiếp tục xu thế
giảm như thời gian qua thì đây vẫn là yếu tố “kích thích kinh tế” tự nhiên,
giúp ổn định vĩ mô, đồng thời duy trì mức tăng trưởng khả quan. Trước đó, Thống
đốc NHNN đã công bố lạm phát năm 2015 thấp chủ yếu do các yếu tố bên ngoài tác
động, đặc biệt là giá dầu và các mặt hàng khác, còn nếu loại bỏ yếu tố bất
thường thì lạm phát năm qua là 4,9% gần bằng 5%. Như vậy, lạm phát của chúng ta
đã gặp “vận may” trong năm qua, và có thể vận may này lại tiếp tục trong 2016.
Tuy
nhiên, vẫn còn hai rủi ro:
- Trong ngắn hạn, nợ xấu và tính an toàn của hệ thống
ngân hàng vẫn chưa giải quyết hết căn cơ;
- Trong trung và dài hạn, rủi ro nợ
công và thâm hụt ngân sách luôn treo lơ lửng. Đây cũng là một lý do nữa khiến
NHNN không muốn điều chỉnh tỷ giá quá nhiều bởi khi ấy nợ công sẽ tăng đột
biến.
Theo Trí thức trẻ
==========
Bình luận:
Giám đốc Nghiên cứu của Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
-- TS. Vũ Thành Tự Anh, phê phán như vậy là còn nhẹ. Đây mới thực sự là một ông
tiến sĩ thật và có trách nhiệm.
Đối với một tay đầu tư hay đầu cơ tài chính
họ chỉ cần lướt qua là biết ngay sự sai trái của mấy tay -- dởm.
Phương Thơ, Morgan Stanley (NYSE: MS)
BÌNH LUẬN