Trở lại hồ sơ trận chiến thương mại Mỹ-Trung và VN

Trước đây tờ Thời báo Hoàn cầu, hay Global Times này cũng hùng hồn kích động là đòi phát động một cuộc chiến chanh hạt nhân thần thánh là đòi xóa sổ 7 thành phố lớn nhất của Nhật, như Tokyo, Kyoto, Sapporo, Naha, Osaka, Nagoya,…khi mà Thủ tướng Shinzo Abe tới thăm ngôi đền Yasukuni thờ những binh sĩ chết trận của nước này, khiến Trung Quốc nổi điên. Vì lẽ ra Thủ tướng Shinzo Abe sẽ không tới thăm, nhưng vì trước đó giới chóp bu diều hâu TQ đe dọa Nhật như thể họ xem Nhật là một Việt Nam vậy. Và quả nhiên Shinzo Abe và nội các của ông ta mỉa mai Bắc Kinh và tuyên bố sẽ viếng thăm đền Yasukuni. Cái tờ Global Times hiếu chiến này cứ nghĩ rằng như thế TQ là cái gì đó ghê gớm lắm.

Khỗn nổi giới quân phiệt chủ nghĩa dân tộc của Nhật nhân cơ hội đó trỗi dậy và phát đi thông điệp cho quốc tế biết rằng, Nhật sẽ từ bỏ chính sách phòng vệ và sẽ từ bỏ thỏa ước không phổ biến võ khí hạt nhân, và đe dọa sẽ đáp trả tương thích là nếu như TQ có 100 đầu đạn hạt nhân cũ kỹ thì thì Nhật dễ dàng tạo ra 1000 đầu đạn hạt nhân tiên tiến chỉ cần 1,7 năm, hoặc 2.000 quả bom hạt nhân chỉ mất 2,5 năm thì quả nhiên chế độ Bắc Kinh co vòi hạ giọng, và những bài viết của Global Times bị tháo gỡ và xóa sạch dấu tích, kể cả Bắc Kinh cách chức vài viên tướng diều hâu a dua với tờ Global Times để xoa dịu dư luận và cũng để làm dịu sự lo sợ chế độ quân phiệt phát xít Nhật trỗi dậy lần nữa. Hãy nhớ rằng trong phân tích chứng khoán hay kinh tế khi nói về các công ty điện lực, hoặc năng lượng của Nhật Bản, thì chính các công ty Nhật mới là nổi danh và có kinh nghiệm hàng đầu thế giới về lĩnh vực năng lượng hạt nhân, và Nhật mới là quốc gia đang tích trữ kho nguyên liệu hạt nhân dùng cho chế tạo bom hạt nhân là lớn nhất thế giới. Đối với TQ về lĩnh vực hạt nhân chỉ là hạng tôm tép lạc hậu kém xa Nhật cả nửa thế kỷ. Đó là hồ sơ nói về Nhật.

Còn nói về hồ sơ đối với Mỹ thì cũng trước đây tờ Global Times này cũng đe dọa là sẽ đùng võ khí hạt nhân xóa sổ 15 thành phố lớn nhất của Mỹ, trong đó có cả thành phố New York mà tôi ở đó. Đấy là chuyện lạ. Và cái tờ báo Global Times này cũng bị nhắc nhở, kể cả LHQ, Nga cũng nói khéo là Bắc Kinh nên kiểm soát tờ Global Times này, vì hãy nhớ rằng mấy cái đập nước khổng lồ của TQ đều nằm trong tầm ngắm của các tên lửa chiến thuật của Mỹ và Nhật lập trình sẵn, như cái Đập Tam Hiệp to lớn nhất thế giới có diện tích to như diện tích của Singapore chẳng hạn, cái đập đó do các chuyên gia của Canada, Mỹ họ cũng tham gia thiết kế xây cất nên Mỹ họ thừa hiểu nó. Nhật họ cũng biết điều đó nên bất cứ đòn tấn công nào của Mỹ, hay Nhật nhắm vào TQ thì cái đập Tam Hiệp đầu tiên sẽ bị vỡ tung thì làm sao TQ đỡ đòn nổi khi đòi tấn công thiên hạ. Chuyên gia quân sự Nga cũng cảnh báo là nếu Mỹ mà ra đòn hạt nhân chỉ mất 18 phút là toàn bộ lãnh thổ TQ và 1/3 lãnh thổ nước Nga bị xóa xổ oan. Mặc dầu về lý thuyết là Nga vô can là trung lập, như để tung đòn hàn nhân hủy diệt thì với địa thế như vậy một phần lãnh thổ nước Nga sát TQ cũng bị ảnh hưởng. Và tướng lĩnh Nga cũng nhắc nhở TQ là chớ có ngông cuồng, vì ngay cả Nga có kho võ khí hạt nhân hủy diệt lớn nhất thế giới có thể tung đòn xóa xổ toàn bộ nước Mỹ cũng chưa thể tự tin đối đầu với Mỹ khi bắn tên lửa hạt nhân mà bị xì hơi hay bị tên lửa Mỹ đánh chặn được đòn tấn công đầu tiên thì nước Nga cũng sẽ khó sống xót trước đòn trả đũa tổng lực hạt nhân của Mỹ và NATO. Đó là chuyện xa xưa.

Trước hết tôi nhắc lại là các cố vấn kinh tế của chính quyền liên bang Mỹ của chính quyền Donald John Trump cầm đầu họ không phải là những kẻ ngu ngốc là họ đều có kinh nghiệm về đầu tư, kinh doanh và từng qua nhiều vai trò là các giáo sư kinh tế giảng dạy tại các trường đại học hàng đầu ở Mỹ và Âu châu, nên họ biết cách làm gì?

Hãy nhớ rằng, trong ngoại thương thì ai cũng biết là quốc gia nào đang bị thâm hụt thương mại quá nhiều với đối thủ kia thì việc áp dụng bảo hộ thương mại thì kẻ bị lệ thuộc xuất khẩu là kẻ bị chết trước tiên.

Đối với Mỹ, nền kinh tế của họ có khả năng xuất khẩu lớn thứ 3 thế giới, là xếp sau TQ, toàn bộ khối kinh tế EU của 28 nước, nhưng xuất khẩu của Mỹ chỉ chiếm khoảng 13,02% của GDP. Và hãy nhớ rằng chỉ có khoảng 1% các doanh nghiệp của Mỹ chỉ tham gia xuất khẩu mà thôi. Nó không bao trùm hết toàn bộ như cái nền kinh tế TQ dựa vào xuất khẩu để sinh tồn là để nuôi sống một số lượng dân số quá đông đảo của họ.

Việc TQ trả đũa các mặt hàng chủ yếu là lương thực, thực phẩm và các thứ khác như thuốc men,…thì dân Tàu và nông dân Mỹ đều bị thiệt hại, nhưng chắc chắn là người tiêu dùng của TQ sẽ bị tổn thất nhiều hơn. Và tôi sẽ giải thích dễ hiểu như thế này, đó là sau nhiều thập kỷ qua, TQ đã công nghiệp hóa bằng cách hy sinh đất đai canh tác, và chấp nhận ô nhiễm môi trường để chuốc lấy gần như hơn 1/3 đất đai canh tác của TQ không thể sử dụng được cho mục đích nông nghiệp để đảm bảo an ninh lương thực cho dân họ quá đông. TQ đã đánh đổi nó khi họ tích trữ kim loại hiếm và các quý kim khác dùng cho ngành chế tạo công nghiệp, từ cơ khí cho tới điện tử, công nghệ máy tính, điện thoại,… thì quả nhiên TQ đang nắm cái yết hầu của thế giới về lĩnh vực này để thu hút đầu tư nước ngoài mà trước đây ta gọi là “công xưởng toàn cầu”.

Tuy nhiên chuyện này rồi cũng sẽ chấm dứt là sau sự trả đũa mà TQ cấm vận Nhật Bản về kim loại đất hiếm dùng cho ngành chế tạo của Nhật thì hiện nay Nhật đã đi tìm nguồn cung khác thay thế, đó là họ tung tiền và công nghệ sang các nước khác để đầu tư khai thác kim loại đất hiếm để phòng hờ TQ siết xuất khẩu, ngày nay cái chiêu bóp cổ Nhật bằng ngăn xuất khẩu đất hiếm sang Nhật hoặc tăng giá bán gấp 5 lần để đe dọa Nhật để hết thiêng. Vì Nhật đã phòng hờ nguồn cung này khi tự đầu tư và khai thác lấy. Mỹ cũng đang cân nhắc cho khai thác đất hiếm ở Mỹ để không còn phụ thuộc vào TQ nguồn kim loại đất hiếm này nữa, vì hiện nay Mỹ có trữ lượng kim loại đất hiếm này rất lớn mà chưa dùng tới. Đó là tử huyệt của TQ hết còn thông lĩnh lãnh vực này nữa, vì Mỹ họ chỉ cần hi sinh một chút đánh đổi về môi trường là có đủ đòn giáng trả mà còn giúp cho Nhật đầu tư vào khai thác, vì hãy nhớ rằng những công nghệ khai thác này ở TQ xưa kia là do người Mỹ và Nhật mang công nghệ vào TQ khai thác và bàn giao thiết bị công nghệ chế tạo cho TQ để giảm giá thành, và TQ đã hứa hẹn sẽ cung cấp cho các doanh nghiệp Mỹ, Nhật giá rẻ.

Với hồ sơ ngoại thương mà TQ đáp trả thì danh mục chủ yếu là thực phẩm, đồ uống, thủy sản, sửa, các sản phẩm nông nghiệp,…thì chưa chắc ai bị thiệt hại ngay chính chuyện nhỏ li ti này. Bởi vì TQ mặc dầu hiện nay vẫn là quốc gia còn nghèo, nhưng họ có số dân khoảng 700 triệu dân là có mức sống khá như thu nhập của dân Hàn Quốc, và mấy trăm triệu dân còn lại trong số hơn 1,4 tỷ dân thì rất kém về thu nhập. Với một quốc gia rộng lớn 9.596.961 km 2 (3.705.407 dặm vuông) mà trong đó không còn bao nhiêu đất đai canh tác nông nghiệp thì nếu xẩy ra nạn lạm phát lương thực là TQ động loạn chết trước. Bởi vì hiện nay TQ đang là quốc gia cực kỳ thiếu nước ngọt, họ chỉ dư thừa nước ở những cái đập khổng lồ, hay những con sông, nhưng thực tế nguồn nước đó cũng đã ô nhiễm nặng,…nước ngọt khoan giếng thì rất độc vì nhiễm kim loại nặng vì quốc gia này nổi tiếng về khai thác quặng sắt, than đá,….cho nên dân TQ bây giờ vừa lệ thuộc vào xuất khẩu vừa lệ thuộc vào nhập khẩu lương thực để bình ổn giá và nuôi sống dân họ.

Hãy nói về phía Mỹ, đó là dân số Mỹ rất ít là chỉ có 326 triệu dân (thống kê năm 2016, nguồn WB). Nhưng Mỹ lại là quốc gia sở hữu có một diện tích rất rộng là tới 3.796.742 dặm vuông, tương ứng 9.833.520 km  vuông, mà đất đai rất sạch sẽ và phì nhiêu, vuông vức, là quốc gia sở hữu nhiều hồ nước ngọt hàng đầu thế giới. Mỹ cũng là quốc gia sản xuất và xuất khẩu ròng lương thực, chăn nuôi lớn nhất thế giới, nhưng sản xuất và xuất lương thực của Mỹ chỉ chiếm 1,5 GDP thôi, cùng với Canada, quốc gia này cũng là cường quốc sản xuất và xuất khẩu ròng lương thực lớn nhất thế giới, nhưng lĩnh vực GDP về nông nghiệp của Canada chỉ đóng góp khoảng 2% của GDP thôi. Đó là bất kể hai quốc gia này ngưng sản xuất và xuất khẩu lương thực, chăn nuôi thì giá nông nghiệp và lương thực thế giới sẽ biến động và lạm phát lương thực. Vì dù sao Canada và Mỹ cộng lại đã có diện tích là xấp xỉ 19,8 triệu km vuông, tức là diện tích lớn bằng một phần mấy diện tích quả đất này,….đó là chuyện ở bên kia bờ Đại Tây Dương,….

Đối với lĩnh vực ngoại thương thì Mỹ đang mắc kẹt là thực chất một số doanh nghiệp của Mỹ đầu tư ở TQ  nhiều năm hưởng ưu đãi về tài nguyên của TQ là họ liên doanh sản xuất và đầu tư với doanh nghiệp lớn nhất của TQ để xuất khẩu ngược về Mỹ, thì cái thiểu số doanh nghiệp này có lẽ họ cần phải dời TQ qua các nước khác như VN, Ấn Độ hay các nước lớn giàu tài nguyên như Brasil, và các nước Nam Mỹ chẳng hạn, nhưng họ vẫn cố ở lỳ thì gây mắc kẹt cho Mỹ thôi.

Vì hãy nhớ rằng trong quan hệ bán buôn của TQ với Mỹ thì tính từ năm 2010 cho tới năm 2017 thì TQ xuất khẩu qua Mỹ 3.552 tỷ USD. Trong khi Mỹ chỉ xuất khẩu qua TQ chỉ có chưa tới 1 ngàn tỷ $, mà chỉ là 914 tỷ USD thôi thì qua đó cho thấy nếu trận chiến thương mại được hai phía đáp trả cao nhất thì TQ là kẻ chết trước. Bởi vì Bộ Thương mại TQ cũng thừa nhận thống kê của Bộ Thương mại Mỹ là TQ sẽ chấp nhận giảm thâm hụt thương mại với Mỹ dần dần, và Mỹ cần cho TQ có thời gian thay vì tung đòn ngoại thương đột ngột tới 50 tỷ USD, mà còn dự kiến tung thêm cú đá 100 tỷ USD nữa thì Mỹ có vẻ hơi quá đáng và dồn ép TQ quá mức thì việc TQ bị rơi vào thế chân tường thì họ buộc kêu gào lên là nhắm tất cả các mặt hàng của Mỹ xuất khẩu sang TQ thì không có gì lấy làm lạ cả.  Nhưng khốn nỗi tất cả các mặt hàng  mà TQ trả đũa nhắm vào Mỹ thì nó cũng chỉ là con số ít ỏi cộng dồn lại chưa đáng kể, và có tung hết đòn ngoại thương đi nữa thì cũng chỉ làm GDP của Mỹ sụt chưa tới 0,3% thôi, trong khi TQ thì sẽ bị sụt mạnh gấp 4 lần của Mỹ, hoặc nhiều hơn nữa.

Lý do tôi giải thích thế này, thuần về kinh tế và kinh doanh hay đầu tư, nếu như năm 2017 theo Bộ Thương mại hai nước là Mỹ-TQ họ phủ nhận con số là TQ bán hàng qua Mỹ với con số là 506 tỷ US, trong khi Mỹ bán hàng qua TQ với con số chỉ có 131 tỷ USD thì ta tổng cộng lại là hai quốc gia Mỹ-TQ này tạo ra con số thương mại 637 tỷ USD, tức là Mỹ đang bị thâm hụt thương mại với TQ con số 375 tỷ USD, cái con số đạt xuất siêu thặng dư thương mại 375 tỷ USD ấy của TQ nó chưa thể vẽ lên hết điều gì. Bởi vì con số 375 tỷ USD ấy mà TQ kiếm chác được từ Mỹ đó nếu ở nhà họ đưa vào sản xuất, như việc cộng hết nguyên liệu, vật liệu để tạo ra sản phẩm, cộng với tiền thuế, tiền thuê nhân công lao động, như trả lương cho người lao động, và nhiều thứ tiền khác, kể cả dự trữ ngoại hối… thì nó là con số sản xuất để đưa vào cái GDP nó rất to lớn gấp nhiều lần con số xuất nhập khẩu ngoại thương kia. Nó đơn giản để ai cũng hiểu là giống như một tiệm bán đồ ăn, đó là cái cửa hàng đó đầu tư 100 đồng và thuê bao cửa hàng, trả tiền điện, thuê nhân công, trả lương cho nhân công, mua thực phẩm chế biến ra món ăn hàng tháng, và cuối tháng họ trừ đi thì được 5 đồng, sau khi chi trả tất cả các phí tổn đó, tức là cửa hàng đó đang phải kiếm ra mỗi tháng trên 105 đồng để có được 5 đồng lời, nhưng hơn 100 đồng kia dùng chi tiêu rất lớn để nuôi sức sống cho nhiều nhân công và nhiều thứ sinh hoạt kinh doanh khác,….Nếu như cái cửa hàng đó kinh doanh thua lỗ và đóng cửa thì tất nhiên nó kéo theo nhiều thứ khác đi theo nó như những nhân công được thuê bị thất nghiệp tạo ra gánh nặng cho xã hội, rồi những nơi cung cấp thực phẩm chế biến cho tiệm ăn đó bị giảm thị phần, và thuế, hay tiền thuê nhà cũng biến mất,…Đó là điều mà TQ rất lo ngại.

Cho nên đó là bi kịch cho trận chiến thương mại là kẻ vỡ đầu, người mẻ chán là chuyện xẩy ra ai cũng thấy ra, nhưng cái thấy ra trước mắt là TQ bị thiệt hại trước mắt., VN cần nhìn ra để mà nhân cơ hội đó mà chấn chỉnh lại nâng cao sản xuất mà nhảy vô dành lấy thị phần của TQ bị Mỹ áp thuế. 

Hãy nhớ rằng như tôi hay nói là TQ chưa bao giờ mong muốn VN giàu lên cả, bởi vì họ cần dù thủ đoạn làm cho VN hao tổn để dễ bề siết cổ VN mà không cần tốn một viên đạn nào cả. Đó là chuyện sơ đẳng nhất ai cũng thấy ra chứ không cần phải chuyên gia phân tích kinh tế và tài chính như tôi giải thích làm gì. Đó là hãy nhìn các dự án bẩn, độc hại, chậm tiến độ, cố tình đào cái hố nợ trẻ con để siết cổ VN như dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông. Khi báo chí VN hết chịu nổi thì họ chẳng còn sợ ai kiểm duyệt nữa thì họ lên tiếng và trích dẫn số liệu phân tích của các chuyên gia quốc tế ám chỉ TQ và phe thân Tàu ở VN thì người ta mới chịu làm, nếu mà VN có chính quyền cứng rắn thì TQ nó sẽ không dám chây ỳ.

Tôi nhắc lại chuyện hồ sơ ngoại thương của VN, đó là hiện nay sau việc Mỹ áp thuế mặt hàng thủy sản VN thì ở nhà phe thân Tàu tung tin rầm rộ là thị trường TQ sẽ thay thế và đang là nhà nhập khẩu thủy sản cá tra lớn nhất của VN thay thế Mỹ và EU, thậm chí họ còn ca ngợi là VN đang khan hiếm nguồn cung cá tra bán sang TQ.

Tuy nhiên phản ứng sau đó thì nhiều doanh nghiệp thủy sản VN có niêm yết giá chứng khoán thì bị sụt giá nặng, và đóng cửa nghỉ tạm, họ yêu cầu chính phủ VN hỗ trợ để thương thuyết hay kiện Mỹ thì quả là tin tức trái chiều rất lạ. Đó là tôi giải thích thế này, doanh nghiệp VN bán cá tra sang TQ không có lời nhiều mà còn bị lỗ, vì dân Tàu đa số có số dân nghèo chiếm trên 700 triệu dân thì xưa nay nổi tiếng là keo kiệt, muốn ăn ngon nhưng thích giá rẻ. Điều đó khiến cho doanh nghiệp thủy sản VN không muốn sản xuất và chế biến bán cá tra cho TQ nữa vì càng bán càng thua lỗ, mà thua lỗ thì bị ngân hàng và tòa án siết nợ siết nhà máy thì họ cũng không dại gì đầu tư sản xuất nữa.

Phương Thơ - Morgan Stanley