Thị trường trái phiếu doanh nghiệp năm 2024 bắt đầu hồi phục

Phát triển thị trường Trái phiếu Doanh nghiệp (TPDN) như một kênh cấp vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế là một trọng tâm chính sách trong Chiến lược phát triển TTCK Việt Nam đến năm 2030 mà Thủ Tướng đã công bố vào năm 2023, trong đó mục tiêu đưa dư nợ TPDN đến năm 2030 đạt 30% GDP. Vì vậy, sau những động thái mang tính thanh lọc thị trường trong năm 2022, việc tiếp tục tái cấu trúc, minh bạch hóa thị trường, lấy lại niềm tin của nhà đầu tư là ưu tiên chính sách trong dài hạn và thị trường TPDN và kết quả phát hành trong năm 2024 đã cho thấy những tín hiệu phục hồi đáng kể.

Tổng giá trị TPDN phát hành trong năm 2024 đạt 445 nghìn tỷ đồng, tăng 26% svck, trong đó chủ yếu vẫn được phát hành riêng lẻ với tổng số 429 đợt phát hành riêng lẻ trị giá 413 nghìn tỷ đồng và 22 đợt phát hành ra công chúng trị giá 30 nghìn tỷ. Hoạt động phát hành sôi động nhất vào hai quý cuối năm, phản ánh nhu cầu vốn tăng dần khi kinh tế dần hồi phục. Quy mô thị trường so với GDP tính đến cuối năm 2024 vào khoảng 10,8% – tương đương với năm 2023. Quy mô này nhìn chung vẫn khá khiêm tốn so với các quốc gia trong khu vực và và mở ra triển vọng tăng trưởng trong những năm tiếp theo.

Phần lớn trái phiếu được phát hành trong năm 2024 thuộc nhóm Ngân hàng với tổng giá trị đạt 305 nghìn tỷ đồng, chiếm 68% tổng số, đứng thứ hai là nhóm Bất động sản với 87 nghìn tỷ đồng, tương đương 19%. Cùng với mặt bằng lãi suất nhích lên khi tín dụng tăng tốc vào các tháng cuối năm, áp lực tỷ giá gia tăng khiến NHNN điều tiết cung tiền thận trọng hơn, lãi suất phát hành TPDN sơ cấp có xu hướng nhích tăng theo quý, tuy nhiên không có nhiều sự khác biệt svck.

Trong năm 2024, giá trị trái phiếu được mua lại trước hạn là 203 nghìn tỷ đồng, giảm 12% svck. Các doanh nghiệp bất động sản vẫn tiếp tục tích cực thỏa thuận với trái chủ để có thể hoãn, giãn nợ trái phiếu và tỷ lệ trái phiếu chậm trả lãi, gốc mới có xu hướng giảm theo quý, phản ánh dòng tiền của các doanh nghiệp bất động sản đã phần nào có sự cải thiện nhờ các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ và Nghị định 08/2023.

Cơ cấu phát hành TPDN theo quý (Nghìn tỷ đồng)

Sang năm 2025, giá trị trái phiếu sẽ đáo hạn ước tính 175 nghìn tỷ đồng; trong đó 130 nghìn tỷ đồng là trái phiếu bất động sản, tương đương 75%. Giai đoạn 2025 – 2030 sẽ là thời kỳ quan trọng đối với sự phát triển của thị trường TPDN Việt Nam nhằm đạt được mục tiêu của Chính phủ. Các giải pháp đã bắt đầu được tiến hành nhằm khôi phục nhu cầu trái phiếu và niềm tin của nhà đầu tư cá nhân với việc định hình lại cấu trúc thị trường, giảm thiểu tỷ lệ tham gia trực tiếp của các nhà đâu tư cá nhân. Cụ thể, trong Luật Chứng khoán sửa đổi mới được ban hành vào tháng 11/2024, nhà đầu tư chuyên nghiệp cá nhân sẽ chỉ được tham gia vào việc mua/bán, giao dịch trái phiếu riêng lẻ trong điều kiện là trái phiếu đó phải được xếp hạng tín nhiệm và có tài sản đảm bảo hoặc được bảo lãnh thanh toàn bởi các NHTM. Luật Chứng khoán sửa đổi cũng đã yêu cầu cao hơn của các bên tổ chức trung gian (ngân hàng, CTCK, kiểm toán) sẽ cần tuân thủ các tiêu chuẩn và trách nhiệm cao hơn. Việc sửa đổi Nghị định 155/2020 để rút ngắn quy trình phê duyệt phát hành ra công chúng cũng là một điểm mới trong thời gian tới. Bên cạnh đó, Luật Phá sản cũng đang được sửa đổi để hoàn thiện khuôn khổ về việc xử lý tài sản đảm bảo và các quy đinh về công bố vỡ nợ, cũng như các biện pháp xử lý tiếp theo.

Dương Trọng Vinh - Công ty cổ phần Chứng khoán SSI