Margin 1:10, đây là bí kíp hướng dẫn nhà đầu tư giao dịch chứng khoán phái sinh
(NDH) Nhà đầu tư mở tài khoản giao dịch chứng
khoán phái sinh như thế nào, lệnh tối đa được đặt mua bao nhiêu, thời gian giao
dịch...Tất cả đã được giải đáp dưới đây.
Hiện tại vẫn chưa có thời gian chính thức về ngày mở cửa thị
trường chứng khoán phái sinh, tuy nhiên công tác chuẩn bị giúp nhà đầu tư hiểu
rõ hơn về sản phẩm này đang được đẩy mạnh.
Sản phẩm hợp đồng tương lai VN30-Index
Sản phẩm phái sinh được đưa vào giao dịch đầu tiên là hợp đồng
tương lai chỉ số cổ phiếu VN30-Index.
Mỗi hợp đồng tương lai có một mã riêng tương tự như cổ phiếu,
được quy ước theo quy tắc nhất định và chứa đựng thông tin về hợp đồng đó. Ví
dụ, Hợp đồng có mã VN30F1706 bao gồm các thông tin: “VN30F” là Hợp đồng tương
lai của chỉ số VN30. “17” là năm 2017 và “06” là tháng đáo hạn của Hợp đồng.
Hiện tại cùng một lúc sẽ có 4 "tháng” hợp đồng (contract
months) được giao dịch với chỉ số VN30-Index: hợp đồng tương lai cho tháng hiện
tại; hợp đồng tương lai cho tháng kế tiếp; hợp đồng tương lai cuối quý gần
nhất; hợp đồng tương lai cuối quý tiếp theo.
Ví dụ, hợp đồng tương lai có mã số VN30F1706 là hợp đồng cho
tháng hiện tại sẽ đáo hạn vào tháng 6/2017. Bên cạnh đó nhà đầu tư có thể giao
dịch hợp đồng có mã số VN30F1707 là hợp đồng sẽ đáo hạn vào tháng kế tiếp
(tháng 7/2017). Hợp đồng có mã số VN30F1709 là hợp đồng sẽ đáo hạn vào quý gần
nhất (tháng 9/2017 – quý III/2017). Hợp đồng có mã số VN30F1712 là hợp đồng đáo
hạn vào quý kế tiếp (tháng 12/2017 – quý IV/2017).
Nội dung quan trọng nhất trong hợp đồng mẫu là hệ số nhân. Hệ số
nhân để quy đổi giá trị điểm chỉ số thành tiền và sẽ quy định quy mô hợp đồng.
Hệ số nhân đối với VN30-Index là 100.000 đồng, nghĩa là quy mô một hợp đồng tương lai chỉ số VN30-Index tại mức
700 điểm là 70.000.000 đồng (100.000 x 700).
Theo quy định, nhà đầu tư chứng khoán
chuyên nghiệp được nắm giữ tối đa 20.000 HĐTL chỉ số VN30/HNX30 trên một tài
khoản. Đối với nhà đầu tư tổ chức và cá nhân lần lượt là 10.000 và 5.000 HĐTL. (xem thêm)
Điều này được hiểu như sau. Thời điểm hiện tại Vn30-Index giả sử
ở mức 700 điểm. Tôi nghĩ rằng cuối tháng 6 tới chỉ số VN30-Index sẽ lên 750
điểm. Tôi mua Hợp đồng tương lai trên chỉ số VN30 có mã VN30F1706, quy mô hợp
đồng sẽ là 100.000x750=75 triệu đồng. Tôi chỉ phải bỏ ra 7,5 triệu đồng để ký
quỹ. Tôi được mua tối đa 5.000 hợp đồng (tức là được đầu tư tối đa 37,5 tỷ cho
hợp đồng này (7,5x5.000).
Vậy tôi sẽ giao dịch như thế nào?
Mở tài khoản giao dịch
Để tham gia giao dịch trên thị trường phái sinh, nhà đầu tư phải
mở một tài khoản giao dịch tại công ty chứng khoán tại một CTCK là thành viên
giao dịch chứng khoán phái sinh. Nếu nhà đầu tư đã có sẵn tài khoản giao dịch
chứng khoán thì chỉ cần mở thêm một tiểu tài khoản, nằm trong tài
khoản sẵn có, để giao dịch phái sinh.
Kết cấu phiên và thời gian giao
dịch
Khác với thị trường cổ phiếu chỉ có 2 phiên khớp lệnh liên tục
và định kỳ đóng cửa, kết cấu phiên giao dịch hợp đồng tương lai gồm 3 phiên:
phiên giao dịch khớp lệnh định kỳ mở cửa, phiên khớp lệnh liên tục, và phiên
khớp lệnh định kỳ đóng cửa. Thời gian thị trường phái sinh mở cửa sẽ sớm hơn
thị trường cổ phiếu 15 phút, nhưng kết thúc cùng giờ với thị trường cơ sở, cụ
thể như sau:
- Phiên sáng:
+ Phiên khớp lệnh định kỳ mở cửa: 8h45 – 9h00
+ Phiên khớp lệnh liên tục: 9h00 – 11h30
Giao dịch thỏa thuận: 8h45 – 11h30
- Nghỉ trưa 11h30 – 13h00
- Phiên chiều
+ Phiên khớp lệnh liên tục: 13h00 – 14h30
+ Phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa: 14h30 – 14h45
Giao dịch thỏa thuận: 13h00 – 14h45
Ký quỹ giao dịch
Căn cứ vào quy mô hợp đồng, nhà đầu tư có thể tính toán lượng
tiền ký quỹ ban đầu để mua một hợp đồng tương lai. Theo quy định của TTLKCK mức
ký quỹ ban đầu là 10% giá trị hợp đồng, nghĩa là nếu quy mô hợp đồng là
70.000.000 thì nhà đầu tư chỉ phải bỏ ra mức ký quỹ ban đầu là 7 triệu đồng
để mua được 1 hợp đồng.
Đơn vị yết giá/Bước giá
Đơn vị yết giá không theo giá trị tính bằng tiền mà tính theo
điểm chỉ số cơ sở của hợp đồng và được quy định theo từng mẫu hợp đồng cụ thể.
Với hợp đồng chỉ số cổ phiếu là 0,1
điểm chỉ số.
Bước giá dao động tối thiểu của hợp đồng tương lai chỉ số
VN30-Index là 0,1 điểm chỉ số, tương tự như bước giá giao dịch cổ phiếu. Ví dụ
VN30-Index hiện có điểm số 700 điểm, nhà đầu tư có thể đặt lệnh ở các mức điểm
số: 700,1 điểm, 700,2 điểm, 699,9 điểm và tương ứng là lượng tiền cần có để mua
một hợp đồng tại bước giá đó.
Đơn vị giao dịch là 1 hợp đồng.
Biên độ dao động giá
Biên độ dao động giá hợp đồng tương lai được xác định cho từng
hợp đồng cụ thể trong giới hạn giữa giá trần và giá sàn chứ không có một mức
biên độ dao động cụ thể như trên thị trường cổ phiếu niêm yết hay UPCoM. Giới
hạn lệnh, giới hạn vị thế được quy định theo từng hợp đồng, mẫu hợp đồng và
được Sở GDCK Hà Nội công bố trước khi áp dụng. Đối với hợp đồng tương lai chỉ
số cổ phiếu VN30, biên độ dao động giá là 7%.
Lệnh giao dịch
Các loại lệnh giao dịch hợp đồng tương lai cũng tương tự như
giao dịch cổ phiếu gồm có lệnh giới hạn (LO), lệnh thị trường (MOK, MAK, MTL),
lệnh ATO, ATC. Việc sửa hủy lệnh cũng được áp dụng giống như đối với giao dịch
cổ phiếu niêm yết.
Giá tham chiếu
Giao dịch hợp đồng tương lai không có giá đóng cửa cuối ngày như
trên thị trường cổ phiếu, thay vào đó sẽ có giá thanh toán cuối ngày.
Giá thanh toán cuối ngày là giá trị chỉ số cơ sở đóng cửa tại ngày giao dịch
cuối cùng của HĐTL và do TTLKCK xác định và công bố. Giá tham chiếu là giá
thanh toán cuối ngày của ngày giao dịch liền trước. Giá tham chiếu trong ngày
giao dịch đầu tiên do TTLKCK xác định.
Ngày giao dịch cuối cùng
Là ngày thứ Năm thứ ba trong tháng đáo hạn, nếu trùng vào ngày
nghỉ thì ngày giao dịch cuối cùng của hợp đồng đáo hạn tháng đó sẽ được điều
chỉnh sang ngày giao dịch liền trước đó.
Phương thức giao dịch và thanh
toán
Phương thức giao dịch gồm khớp lệnh và thỏa thuận trên nguyên
tắc ưu tiên về giá và thời gian.
Phương thức thanh toán: tiền mặt.
Khi giao dịch cổ phiếu, nhà đầu tư thanh toán tiền và cổ phiếu
cho người bán qua hệ thống thanh toán bù trừ với giá trị đúng bằng giá trị cổ
phiếu khớp lệnh. Đối với giao dịch hợp đồng tương lai, nếu nhà đầu tư dự đoán
chỉ số VN30-Index sẽ tăng/giảm trong thời gian tới, nhà đầu tư đó sẽ đặt lệnh
mua một hợp đồng tương lai.
Khi chỉ số đó tăng/giảm đúng như dự đoán thì có thể bán hợp đồng
đó đi để chốt lãi. Thực chất là nhà đầu tư thực hiện một lệnh bán một hợp đồng
tương lai cùng kỳ hạn với hợp đồng đang nắm giữ, tức là nhà đầu tư đang cân
bằng vị thế với hợp đồng đang có và tổng vị thế bằng 0, số tiền lãi sẽ được thu
về bằng tiền mặt. Nếu nhà đầu tư chưa nắm giữ hợp đồng để cân bằng vị thế thì
việc bán hợp đồng mới thực ra lại là mua. Nhà đầu tư sẽ phải trả tiền (tiền ký
quỹ ban đầu) để có được một hợp đồng.
Để chốt lời/cắt lỗ với vị thế đã có thì giao dịch là đóng vị thế
(cover/close) bằng hành động ngược với giao dịch trước đó ở hợp đồng có cùng kỳ
hạn.
Theo
HNX, Báo NDH
BÌNH LUẬN