Ông Nguyễn Duy Hưng: 'Ở SSI, ý chí minh bạch là tuyệt đối'

Từ số vốn vài tỷ đồng nay có tổng tài sản 1 tỷ USD, Công ty CP Chứng khoán SSI đã có những bước đi vững chắc. Ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch HĐQT SSI, chia sẻ nhiều điều thú vị về doanh nghiệp của mình.

Từ công ty chứng khoán tư nhân duy nhất và nhỏ nhất, SSI đã phát triển thần tốc, trở thành công ty chứng khoán lớn nhất Việt Nam sau gần 2 thập kỷ, với vốn điều lệ tăng hơn 800 lần, lên mức 5.100 tỷ đồng, tổng tài sản chạm mốc 1 tỷ đôla. Công ty có mạng lưới hoạt động rộng rãi, với 14 chi nhánh tại các thành phố lớn trên cả nước như Hà Nội, TP HCM, Hải Phòng, Nha Trang, Vũng Tàu. Phóng viên Người đồng hành đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch HĐQT SSI, nhân dịp kỷ niệm 18 năm thành lập công ty. 

- 18 năm gây dựng SSI trở thành một công ty chứng khoán hàng đầu như hiện nay, khi bắt đầu, ông có nghĩ rằng sẽ tiến xa như vậy?

- Nếu bây giờ mà nói là có thể hình dung được điều đó ngay từ đầu thì mọi người sẽ nghĩ là tôi bịa (cười). Khi thành lập năm 2000, cùng với sự ra đời của thị trường chứng khoán (TTCK), SSI là công ty nhỏ nhất, vốn điều lệ khi ấy chỉ 6 tỷ đồng, lại không có bất cứ tổ chức tài chính nào đứng sau. Ngay những người lập ra thị trường khi đó cũng không mường tượng được thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ vận động thế nào, quy mô ra sao.

Chúng tôi khi ấy là công ty cung cấp dịch vụ tài chính, chứng khoán non trẻ, thậm chí không thể lên được kế hoạch 5 năm; vừa hoạt động kinh doanh, vừa cùng Uỷ ban và các thành tố khác xây dựng thị trường. Mục tiêu dẫn đầu được lấy làm động lực để tham gia tư vấn, kéo thị trường phát triển. Sau mỗi năm, chúng tôi thấy những gì đặt ra đều hoàn thành vượt mức, không chỉ riêng SSI mà toàn thị trường. Chúng tôi luôn xây dựng kế hoạch 5 năm nhưng tổ chức triển khai và hoàn thành trong vòng 3 năm, nên luôn tổ chức kỷ niệm ở các mốc 3, 6, 9, 12, 15, 18 năm.

Mọi người đều thấy là nếu như cả một chặng đường 18 năm mà tất cả kế hoạch 5 năm đều đạt được thì tức là đã vượt rất nhiều kỳ vọng của những người sáng lập doanh nghiệp vào năm 2000. Nhiều năm nay, SSI luôn đứng đầu thị trường ở hầu hết các tiêu chí. Duy có một vài thời điểm, thị phần môi giới trở thành số 2, 3 nhưng rất ngắn.

- Vậy khi có vị thế dẫn đầu thị trường như vậy thì áp lực với người đứng đầu sẽ như thế nào và ông định hình doanh nghiệp của mình ra sao trong 5-10 năm tới?

- Chứng khoán là một nghề mới xuất hiện ở Việt Nam, trong khi các nước trong khu vực phát triển khá lâu rồi. Sau 18 năm thành lập và hoạt động ở một thị trường non trẻ bậc nhất Đông Nam Á, nơi mọi thứ phát triển rất nhanh, hiện nay chúng tôi là một trong 2 công ty chứng khoán niêm yết lớn nhất khu vực. Xét về hiệu quả, vốn hoá, quy mô tổng tài sản và lợi nhuận thì đều là một trong những doanh nghiệp dẫn đầu.

Người dẫn đầu đúng là có những áp lực nhất định vì phía sau luôn có người muốn vươn lên. Tuy nhiên đó đồng thời cũng là thế mạnh, vì chỉ cần chạy tốt nhất, đúng luật nhất, trước mặt không có vật cản. Với triết lý kinh doanh minh bạch cùng có lợi, chuyên nghiệp, kiểm soát rủi ro tốt thì trong 18 năm qua, SSI luôn giữ được vị trí dẫn đầu.

Ngày hôm nay, chúng tôi có thể tự hào thuộc tốp công ty chứng khoán, doanh nghiệp lớn nhất, có khoảng 1.000 nhân viên trực tiếp, hàng chục nghìn nhân viên ở các công ty liên kết. Chúng tôi tự hào khi nói đến SSI, chứng khoán khu vực đều đánh giá đó là tổ chức uy tín, có thể là đối tác cho các ngân hàng, tổ chức tài chính lớn. Mọi giao dịch lớn ở Việt Nam đều có mặt SSI theo hướng tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp.

Sau 18 năm, chúng tôi nghĩ rằng mình có quyền tự hào dù dưới góc độ áp lực hay lợi thế của người đứng đầu. Còn để định hình SSI trong 5 hay 10 năm tới, nếu chỉ nói trong một câu, thì đó vẫn là việc trở thành định chế tài chính đứng đầu Việt Nam, với quan điểm là mọi đối tác, khách hàng, cán bộ, nhân viên SSI đều cùng thành công. Đó chính là nền tảng quan trọng nhất để hợp tác, hướng đến.

- Ông vừa nhắc đến minh bạch là triết lý quan trọng khiến doanh nghiệp của mình luôn dẫn đầu. Vậy ở SSI, triết lý ấy được thể hiện ra sao?

- Ý chí minh bạch từ người đứng đầu HĐQT tôi nghĩ là tuyệt đối. Trong triển khai, chúng tôi có hệ thống người kiểm soát, kiểm tra, kiểm toán nội bộ để đạt được sự minh bạch nhất. Tuy nhiên, với lòng người hay đạo đức nghề nghiệp thì có thể không có sự minh bạch tuyệt đối.

Với tổ chức hiện nay có 1.000 con người và còn nhiều hơn nữa thì tôi cho rằng không ai dám khẳng định cả 1.000 người này minh bạch. Nhưng chúng tôi hoạt động trên nguyên lý minh bạch từ cấp trên. Bất cứ sự không minh bạch nào ở cấp dưới đều được xử lý nghiêm túc, không có bao che hay động cơ, chỉ đạo từ cấp trên.

Tôi cũng từng nói với nhân viên, trước truyền thông là đừng ai dại gì thiếu minh bạch, vi phạm pháp luật kể cả nhận lệnh từ cấp trên, vì nếu biết được tôi sẽ xử lý. Như vậy, việc minh bạch từ người đứng đầu, từ HĐQT là tuyệt đối. Việc thực hiện cho đến thời điểm này tôi nghĩ đang rất tốt.

- Nếu để nói về điều “chưa hài lòng”, hay nói cách khác là điều có thể làm tốt hơn ở doanh nghiệp của mình, ông nói gì?

- Ồ, chúng ta đang nói về thành tích, hệ so sánh. Còn nếu hỏi những người trong cuộc, người đứng đầu thì còn nhiều thứ chưa thoả mãn, song có những khó khăn nhất định, chấp nhận từ từ.

Khó khăn với chúng tôi nói riêng và cả thị trường Việt Nam nói chung là nguồn nhân lực, nhưng không thể có trong một sớm một chiều. Nguồn nhân lực của SSI trong hệ so sánh thì rất tốt, nhưng so với tham vọng thì chưa đạt. Nhân lực cũng không phải một cá nhân hay một vài cá nhân mà là mặt bằng chung, tổng thể xã hội, tổng thể doanh nghiệp. Đó là một trong những yếu tố vật cản đáng kể làm giảm tốc độ, tham vọng.

Bây giờ mọi người nói nhiều về 4.0 nhưng thật ra việc dịch chuyển từ trí tuệ tự nhiên sang nhân tạo đã diễn ra rồi. Trước đây, bút toán làm bằng tay, giờ thì bằng máy tính, hệ thống. Khi con người phụ thuộc vào máy tính thì rủi ro lại càng cao, yêu cầu về nguồn nhân lực mới cũng phát sinh.

Ngoài ra còn là hệ sinh thái. Kinh doanh chứng khoán thì phải tương thích với tất cả hệ sinh thái xung quanh như các công ty niêm yết, các sở giao dịch, Uỷ ban Chứng khoán, thói quen của nhà đầu tư đơn lẻ… những yếu tố mà chúng ta không làm chủ được.

Do đó, nếu hỏi về thành tích, chúng tôi có thể tự hào, tạm hài lòng. Nhưng những gì mong muốn, trăn trở, khó khăn vẫn còn nhiều lắm. Tuy vậy, cũng cần hiểu rằng thực tiễn cuộc sống là thế, không thể quá vội được nhưng cũng không thể ỷ lại là ta tốt rồi, khỏi cần chạy nữa. Vì thế, tập thể cán bộ nhân viên của SSI lúc nào cũng cần trong trạng thái chạy.

- Hình như chưa bao giờ thấy ông chia sẻ về những cơn sóng, cơn gió trong đường kinh doanh. 18 năm, hẳn là cũng có chứ?

- Tôi là người lạc quan, nên luôn nhìn mọi thứ rất tích cực. Thuận lợi tôi nhớ lâu lắm, còn biến cố, sóng to gió cả nếu có thì qua ngay, tôi quên ngay. Gây dựng một doanh nghiệp từ số vốn vài tỷ đồng đến hôm nay tổng tài sản khoảng 1 tỷ USD, tôi nghĩ cũng có nhiều biến cố dọc đường.

Nguồn nhân sự luôn luôn phải được bồi đắp và thay đổi. Làm sao mọi người lớn nhanh với thị trường, lớn nhanh cùng công ty mãi được. Ngày xưa khi còn nhỏ thì phải chọn những người tốt nhất, phù hợp với giai đoạn lúc bấy giờ vì lúc đấy muốn tuyển người tốt cũng không có.

Ở SSI, chúng tôi có một nguyên lý là nguyên lý của đội bóng. Đội bóng thì phải đá hay, phải vô địch còn cầu thủ cần thực hiện các mệnh lệnh, nhiệm vụ của mình. Chúng tôi đưa người “đá” ở vị trí này, người “đá” ở vị trí khác, đưa người mới về nếu họ tốt hơn. Chúng tôi đều làm mọi thứ vì lợi ích của công ty trên nguyên tắc phát triển minh bạch và chuyên nghiệp. Thế nhưng mà điều ấy có phải bao giờ cũng được mọi người vui vẻ, thấu hiểu một cách thực tâm hay không thì không biết.

Nhưng đến nay, sau 18 năm thì chính nguyên lý đó giúp chúng tôi vượt qua mọi thác ghềnh của bước đường phát triển. Và nói cho cùng thì thế mạnh của một ngân hàng thương mại có thể nằm ở tổng tài sản nhưng của một công ty chứng khoán nằm ở chính con người. Nếu những con người ấy không nỗ lực, không có khả năng, đặc biệt là không thực thi đúng quy chuẩn, đạo đức nghề nghiệp thì sức mạnh của tổ chức sẽ không còn.

Cho nên, nguồn nhân lực của chúng tôi quyết định những gì chúng tôi đã làm để đến hôm nay, tất cả người có tâm, có tầm đều được thực hiện tối đa trách nhiệm của mình trong sự nghiệp chung của công ty.

- Câu chuyện nhân lực ông vừa chia sẻ có “link” với vấn đề văn hoá doanh nghiệp?

- Mục tiêu xây dựng văn hoá là của người đứng đầu. Nhưng văn hoá không hình thành chỉ bằng một người đứng đầu mà bởi cả tập thể. Văn hoá doanh nghiệp là cách ứng xử của cả doanh nghiệp ấy với mọi đối tác, đối tượng khác nhau trong cả quá trình kinh doanh. Nếu hỏi văn hoá của SSI là gì thì rất ngắn gọn, đó là minh bạch.

Minh bạch sẽ giúp chúng ta giải quyết mọi thứ. Minh bạch giải quyết được quan hệ giữa chúng ta với khách hàng, với đối tác, với nhau… Mọi thứ là minh bạch. Còn ưu điểm là khác, quyền lợi được gắn với KPI, các kết quả đạt được của mỗi bộ phận, mỗi cá nhân. Quyền lợi của đối tác được thực hiện đúng như cam kết ban đầu. Tất cả thông tin chúng tôi nói trên thị trường là những gì chúng tôi nghĩ, biết, và những gì chúng tôi làm là những thứ đã nói.

Tất cả điều đó sẽ hình thành nên văn hoá. Thương hiệu là sự ghi nhận của các đối tượng về văn hoá của một doanh nghiệp. Thì hiện nay khi nói đến SSI thì các đối tượng tiếp xúc với chúng tôi đều thừa nhận văn hoá của chúng tôi là minh bạch. Sự minh bạch không chỉ còn là văn hoá nữa mà còn là thương hiệu của SSI trên thị trường tài chính.

- Ông nghĩ như thế nào về một người có tài nhưng không có đức và có đức nhưng lại thiếu tài? Nếu là nhà tuyển dụng, ông chọn ai?

- Không thể nào có câu hỏi chung cho tất cả các vị trí. Cách chọn nhân sự tốt nhất là đặt đúng người đúng việc. Quay trở lại với câu chuyện đội bóng, không thể bắt thủ môn lên đá tiền đạo được, tôi chọn vị trí gì thì phải cho những người có phẩm chất, có thế mạnh đúng với vị trí đó. Tất nhiên bất cứ vị trí gì thì tính cách và đạo đức của một con người vẫn được xem xét và đó là một trong những yếu tố quan trọng nhất.

- Trên mạng xã hội, ông khá cởi mở. Có vẻ như mạng xã hội của ông không chỉ có công việc như một số doanh nhân khác, mà gồm những chia sẻ rất “đời”?

- Mạng xã hội là nơi để người ta chia sẻ những gì họ nghĩ với mọi người. Thậm chí là những chia sẻ đó khiến người ta bị “comment", nhưng tôi không quan trọng. Tôi vẫn tiếp tục câu chuyện tôi nói những gì mình nghĩ.

Tôi thấy nếu ai đó dùng mạng xã hội để chia sẻ những gì không giống suy nghĩ thì rất dễ có mâu thuẫn vì có thể sau một, vài năm họ sẽ không nhớ những gì đã viết hôm nay. Để không xảy ra chuyện này, tôi cho rằng chỉ nên chia sẻ đúng những gì ta nghĩ.

Tôi không có động cơ cụ thể nào về mạng xã hội mà tôi chỉ xem đó là một nơi để tôi chia sẻ suy nghĩ của mình.

Một điểm nữa là ít nhiều phải có năng khiếu truyền đạt thì người ta mới duy trì mạng xã hội chứ không với quá nhiều việc phải làm thì không có thời gian để làm chuyện đấy.

Mạng xã hội với tôi là như vậy. Đó là nơi để tôi chia sẻ, nói ra những gì tôi nghĩ trước những hiện tượng nào đó của xã hội, có thể gắn với công việc, hiện tượng trên thế giới hoặc trong nước, thậm chí gắn với cả những cá nhân nào đấy mà tôi muốn chia sẻ.

- Nhưng với cương vị là Chủ tịch HĐQT công ty chứng khoán hàng đầu Việt Nam, ông chia sẻ gì thì người ta cũng muốn nhìn ra dấu hiệu, chẳng hạn dựa vào màu áo, màu ảnh, nội dung... và liên tưởng đến câu chuyện của thị trường chứng khoán. Ông thấy thế nào về điều này?

- Đấy là chuyện cười. Người ta đồn cho vui chứ thực ra thì không một ai có thể gây ảnh hưởng được thị trường. Chỉ có thể dự báo thị trường, mà đã là dự báo sẽ có thể đúng, có thể không.

Không cá nhân nào có thể ảnh hưởng thị trường vì nếu làm được thì họ còn giỏi hơn cả nền kinh tế do thị trường phản ánh nền kinh tế cơ mà chứ có phải phản ánh dự báo, phản ánh ý chí của một cá nhân nào đâu.

Nên thành ra, chuyện chị vừa nói là chuyện cười cho vui, chứ đừng tin vào những điều đó để huyễn hoặc mình là mình có giá trị với thị trường như vậy (cười).

Theo Đan Anh - NDH